بین ساختمانی که برای زندگی خود می سازیم و ایمان به خدا و معاد رابطه وجود دارد

بسم الله الرحمن الرحیم

أَ تَبْنُونَ بِکلِّ رِیعٍ ءَایَةً تَعْبَثُونَ؛ وَ تَتَّخِذُونَ مَصَانِعَ لَعَلَّکُمْ تَخلُدُونَ (شعراء/128 و 129)

ترجمه آیات: آیا بر هر تپّه‏اى بنایى مى‏سازید که [در آن‏] دست به بیهوده‏کارى زنید؟ و کاخهاى استوار مى‏گیرید به امید آنکه جاودانه بمانید؟

1.       کلمه" ریع" به معناى نقطه بلند از زمین مثل تپه است، و کلمه" تَعبَثُون" از عبث به معناى کارى بی فایده و نتیجه است. گویا قوم هود (ع) در بالاى کوه‏ها و نقاط بلند زمین، ساختمانهایى مى‏ساختند، و از این کار هدفی معقول دنبال نمی کردند؛ یا به خاطر چشم انداز و تفریح و گردش و امثال آن و یا به خاطر دور بودن از مردم و امکان انجام برخی کارهای لهو و لعب و عیاشی، دور از چشم جامعه و یا صرفا به منظور فخر فروشی به دیگران و پیروى هوى و هوس در بالای کوه و تپه خانه می ساختند.

2.     کلمه" مصانع" به معناى قلعه‏هاى محکم و قصرهاى استوار و ساختمانهاى بزرگ است، یعنى قوم هود قصرهایی محکم و استوار می ساختند بطوری که این کاخ ها سالیان سال عمر می کرد.

3.     معلوم می شود که هر پیامبری در عصر خود با مشکل و مسئله ای مواجه بوده است و یکی از مشکلات جدی زمان حضرت هود (ع) ساختمان سازی بوده است. فارابی در کتاب فصول منتزعه می گوید: "بین محل سکونت انسان و شخصیت او رابطه برقرار است و انسانی که در کاخ زندگی می کند متفاوت از انسانی که در چادر زندگی می کند می اندیشد، باور می کند و رفتار از خود نشان می دهد."  انسان موحّد و خدا باور در انتخاب محل زندگی نباید هوی و هوس را ملاک خود قرار دهد. وقتی هوی و هوس، خدای انسان گردید اسراف در منابع مختلف و حتی عمر، تصرف اماکنی که شایسته است همه از آن برخوردار باشند، تک خوری، عیاشی، تبذیر و زیاده خوری، تجاوز به حقوق و حدود دیگران، فخرفروشی به راحتی اتفاق می افتد.

4.     از دو آیه فوق فهمیده می شود که آفات ساختمان، چهار چیز است:الف: حرص و طمع ب: اسراف ج: تفاخر و خودنمایى. د: بُلهوسى و عیاشی. ه: دنیا گرایى و غفلت از آخرت.

5.     از حضرت پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله حدیثی نقل شده است که: "انّ کلّ بناء یبنى و بال على صاحبه یوم القیمة الّا ما لا بدّ منه" یعنی هر که ساختمانی بسازد، آن بنا در روز قیامت وبال گردن اوست مگر اینکه از روی نیاز ساخته شده باشد.

6.     اسلام با ساختمانهاى طاغوتى و غافل کننده که توأم با اسراف و زیاده روى است مخالف است و به مسلمانان اجازه نمى‏دهد همچون مستکبران مغرور و از خدا بى خبر اقدام به چنین ساختمانهایى کنند. ساختمانهاى عمومى مانند مساجد، مدارس و ادارات و امثال آنها، باید بسیار محکم ساخته شوند تا قرنها دوام داشته باشند.

7.       حضرت " هود" به این اعتراض نمى‏کند که چرا شما داراى خانه‏هاى مناسبى هستید بلکه مى‏گوید شما آن چنان غرق دنیا شده‏اید و به تجمل پرستى و محکم کارى بیحساب در کاخها و قصرها پرداخته‏اید که سراى آخرت را به دست فراموشى سپرده‏اید، دنیا را نه به عنوان یک گذرگاه که به عنوان یک سراى همیشگى پنداشته‏اید، آرى چنین ساختمانهاى غفلت‏زا و غرور آفرین مسلما مذموم است. انسان باید در امور دنیا به اندازه رفع حاجت کوشش کند و بقیه عمر خود را صرف آخرت نماید نه اینکه آخرت را بکلى فراموش کند و تمام توان خود را صرف دنیا کند و با هزار حسرت بگذارد و برود و فردا مورد باز پرسى شود. به بیان دیگرى اسراف و تبذیر در شریعت مطهره حرام است و از کبائر است. اسراف زیاده روى است و تبذیر مصرف بیجا است. یکى از مصادیق اسراف و تبذیر خانه هایى است که بیشتر از نیاز و به نیت تفاخر و چشم به هم چشمى بنا مى شود. اگر مردم به این تعلیمات عالیه عمل مى‏کردند این همه فاصله‏هاى طبقاتى خلاف شرع به وجود نمى‏آمد.